Nato a Venezia nel 1971, ha compiuto gli studi di diritto presso la Facolta di Giurisprudenza dell'Universita di Ferrara; ha collaborato dal 1994 al 2000 con numerosi magistrati che hanno svolto indagini sui fenomeni di terrorismo e di strage. Ha pubblicato i volumi Contesti di strage. La strategia filoatlantica della stabilizzazione (Venezia, 1997, con gli interventi dei giudici Felice Casson che indago su "Gladio" e Giovanni Palombarini) e Le stragi: i processi e la storia. Ipotesi per una interpretazione unitaria della strategia della tensione (Venezia, 1999, con l'intervento del giudice Guido Salvini che ha indagato negli anni '90 sull'eversione neofascista negli anni '70 e che e giunto alla verita sulla strage di Piazza Fontana), La tutela processuale del segreto di Stato. Studio di diritto processuale penale (Ferrara 2001). Nel dicembre 2001 ha promosso la "Giornata della memoria delle stragi" assieme alle associazioni dei parenti delle vittime, ai sindaci delle citta di Brescia e di Venezia, ad alcuni parlamentari dei Verdi, a giornalisti e ad un gruppo di intellettuali e di giuristi. Attualmente svolge la professione legale presso il Foro di Bologna.
Γεννήθηκε το 1971 στη Βενετία. Σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο της Φερράρα, συνεργάστηκε ως νομικός εμπειρογνώμονας, από το 1994 μέχρι το 2000, με πολλούς δικαστές που διεξήγαγαν έρευνες για την τρομοκρατία και τις μαζικές σφαγές που συγκλόνισαν την Ιταλία. Το Δεκέμβρη του 2001 καθιέρωσε την "Ημέρα μνήμης των μαζικών τρομοκρατικών σφαγών" σε συνεργασία με τους Συλλόγους Συγγενών Θυμάτων από την τρομοκρατία, τους Δήμους Μπρέσια και Βενετία, βουλευτές των Πρασίνων, δημοσιογράφους, διανοούμενους και δικαστές. Σήμερα ασκεί το νομικό λειτούργημα στο δικηγορικό σώμα των δικαστηρίων της Μπολόνια και συμμετέχει στο επιτελείο των νομικών πολιτικής αγωγής αναφορικά με τις σφαγές που διέπραξαν τα ναζιστικά Ες Ες στην Ιταλία το 1944 και των συγγενών θυμάτων τρομοκρατίας της Μπολόνια. Συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Δανικής Κινηματογραφίας ως συγγραφέας-ερευνητής κινηματογραφικών ντοκιμαντέρ με θέμα την τρομοκρατία. Έγραψε: "Contesti di strage. La strategia filoatlantica della stabilizzazione" [Περιβάλλον σφαγής. Η φιλοατλαντική στρατηγική της σταθεροποίησης], Biesse, Βενετία 1997. Το βιβλίο προλογίζουν οι δικαστές: Felice Casson, που διεξάγει τη δικαστική έρευνα για την παρακρατική οργάνωση "Gladio" και ο Giovanni Palombarini. "Le stragi: i processi e la storia. Ipotesi per una interpretazione unitaria della strategia della tensione" [Σφαγές: οι δίκες και η ιστορία. Για μία κοινή ερμηνεία της στρατηγικής έντασης], Biesse, Βενετία 1999. Το βιβλίο προλογίζει ο δικαστής Guido Salvini, ο οποίος τη δεκαετία του '90 ερεύνησε την ανάπτυξη της νεοφασιστικής τρομοκρατίας και κατόρθωσε να αποκαλυφθεί η αλήθεια για τη μαζική σφαγή της Piazza Fontana. "La tutela processuale del segreto di Stato. Studio di diritto processuale penale" [Η δικαιοδοσία του Κρατικού Απορρήτου. Μελέτη ποινικού δικαίου], Φερράρα 2001.
ASSOCIAZIONE VITTIME ECCIDI NAZIFASCISTI NEI COMUNI DI GRIZZANA MARZABOTTO MONZUNO E ZONE LIMITROFE '43 - '44 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΝΑΖΙΣΤΙΚΩΝ ΣΦΑΓΩΝ '43 - '44
Θέλω πρώτα απ' όλα να ευχαριστήσω τον Νίκο Κλειτσίκα και τη Δημοτική αρχή των Χανιών για τη διοργάνωση αυτής της συνάντησης. Μας δόθηκε έτσι η ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί σας ορισμένα ιστορικά γεγονότα που στην Ιταλία σημάδεψαν τη δημοκρατική κοινωνία, γεγονότα που για πάρα πολλά χρόνια παρέμειναν με ένα πέπλο μυστηρίου. Αλλά η συνάντηση αυτή είναι σημαντική επίσης για δύο άλλους λόγους: πρώτα γιατί στην Ιταλία, στις 30 Ιουνίου του περασμένου χρόνου, το Ανώτατο Δικαστήριο του Μιλάνο έβγαλε μία ιστορική απόφαση για την πρώτη και πιο σοβαρή τρομοκρατική ενέργεια που έγινε στην Ιταλία, με την καταδίκη τριών νεοφασιστών της οργάνωσης "Ordine Nuovo" σαν εκτελεστές και με την απόδοση ευθυνών στο εσωτερικό του Ατλαντικού Συμφώνου. Μπορούμε λοιπόν απόψε να μιλήσουμε για μια νέα φάση στη δικαστική ιστορία της Ιταλικής Δημοκρατίας μαζί με το Δικαστή Salvini. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι με τον Νίκο Κλειτσίκα εργαζόμαστε μαζί για ένα νέο βιβλίο που θα έχει σαν θέμα τα ιταλικά δικαστικά πρακτικά που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων της στρατιωτικής χούντας των Αθηνών και της ιταλικής νεοφασιστικής τρομοκρατίας τη δεκαετία του 1970. Έχουμε απόψε τη δυνατότητα να ξεκινήσουμε αυτή τη συζήτηση με τους συμμετέχοντες σ' αυτή την παρουσίαση. Πριν μιλήσουμε για ορισμένα ντοκουμέντα γι' αυτές τις σχέσεις που ανακαλύφθηκαν από την ιταλική Δικαιοσύνη, επιθυμώ να σας αναφέρω ορισμένα στοιχεία, του τρομοκρατικού φαινομένου που ονομάσθηκε "στρατηγική της έντασης". Στην στρατηγική της έντασης υπεισέρχονται οκτώ τουλάχιστον σφαγές που προκάλεσαν το θάνατο και τον τραυματισμό εκατοντάδων αθώων ανθρώπων. Μία πρώτη φάση της νεοφασιστικής ανατρεπτικής δράσης εξελίσσται την περίοδο που περιλαμβάνεται μεταξύ 1969 και 1974. Σ' αυτά τα πέντε χρόνια στην Ιταλία πραγματοποιήθηκαν 4.065 τρομοκρατικές ενέργειες, μεταξύ των οποίων έξι σφαγές, που προκάλεσαν το θάνατο 92 πολιτών και τον τραυματισμό 2.795. Ένα είδος σιωπηλού πολέμου, ενός πολέμου που ποτέ δεν κηρύχθηκε, και όμως αληθινού και αιματηρού. Ένας έξυπνος χαρακτηρισμός για αυτό το πολιτικό εγκληματικό φαινόμενο που μου αρέσει είναι "πόλεμος μέσα στο πλήθος". Αλλά οι σφαγές δεν τελειώνουν με το τέλος της δεκαετίας του '70. Το καλοκαίρι του 1980 (στις 2 Αυγούστου) μία βόμβα που είχε τοποθετηθεί στην αίθουσα αναμονής του σιδηροδρομικού σταθμού της Μπολόνια προκάλεσε το θάνατο 85 πολιτών και τον τραυματισμό περισσότερων από 200. Το Δεκέμβριο του 1984 μία άλλη έκρηξη, πάνω σ' ένα τραίνο που κατευθύνονταν στη Μπολόνια, προκάλεσε ένα άλλο μακελειό. Για πολλά χρόνια στην Ιταλία όλοι μιλούσαν για μυστήρια, για την αδυναμία απόδοσης ποινικών ευθυνών και την αδυναμία αποκάλυψης της αλάηθειας για αυτά τα γεγονότα. Όταν οι πρώτες δικαστικές έρευνες αποκάλυπταν δεσμούς και συνενοχές μεταξύ νεοφασιστών, ενός μέρους του κρατικού μηχανισμού, και κύκλων ξένων υπηρεσιών intelligence, ο συντηρητικός τύπος και ο τύπος της άκρας δεξιάς κατηγορούσαν τη Δικαιοσύνη για "υπερβολική χρήση φαντασίας" ή για "δικαστική διερεύνηση με βάση κομματικές σκοπιμότητες". Προσπαθούσαν να πλήξουν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και, με τη συκοφάντηση, στόχευαν την εξασθένησή της. Είναι όμως αλήθεια ότι, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του '80, συχνά δεν ήταν δυνατό να μιλάει κανείς για δικαστικά αποδεικτικά στοιχεία και πλήρη ανασύνθεση αυτών των υποθέσεων, ενώ σήμερα υπάρχουν αποφάσεις ιταλικών Δικαστηρίων που καταδικάζουν στελέχη του κρατικού μηχανισμού και, κυρίως το άνοιγμα πολλών αρχείων, που μέχρι τώρα παρέμειναν απόρρητα, επιτρέπι στους ιστορικούς να καταλάβουν καλύτερα και να έχουν περισσότερα στοιχεία για τη συγκρότηση της ιστορικής αλήθειας. Ένα μέρος αυτών των πολιτικών και τρομοκρατικών γεγονότων διαπλέκεται με τις δραστηριότητες των ανθρώπων του χουντικού καθεστώτος του Παπαδόπουλου. Ήδη το σημαντικό βιβλίο του Νίκου Κλειτσίκα αντιμετωπίζει αυτό το ζήτημα, συνεπώς σας καλώ να το διαβάσετε, αλλά θεωρώ χρήσιμο να σας μιλήσω για μερικά επεισόδια που πρόσφατα διευκρινίστηκαν από την ιταλική Δικαιοσύνη. Ένα από τα πρώτα επεισόδια αναφέρεται στη σφαγή της πλατείας της Loggia. Στις 28 Μαϊου 1974, κατά τη διάρκεια μίας αντιφασιστικής διαδήλωσης που είχαν διοργανώσει τα συνδικάτα στη Μπρέσια, η έκρησξη μίας βόμβας προκάλεσε το θάνατο 8 πολιτών και το τραυματισμό άλλων 104. Στη περίοδο της σφαγής η SID, η ιταλική στρατιωτική μυστική υπηρεσία ζούσε μία κρίσιμη στιγμή. Στο εσωτερικό της υπήρχαν ένα κλιμάκιο που επέμενε για ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το οποίο θα τερμάτιζε μία πιθανή ανάπτυξη της Αριστεράς και ένα άλλο κλιμάκιο με ηπιώτερες θέσεις. Επρόκειτο για μία εσωτερική σύγκρουση, λοιπόν, στην οποία επικράτησε η δεύτερη άποψη. Η επικράτηση αυτής της γραμμής στο εσωτερικό της μυστικής υπηρεσίας και των μηχανισμών του ιταλικού κράτους καθόρισε τη διάσπαση της συμμαχίας με τις νεοφασιστικές οργανώσεις που επιθυμούσαν το στρατιωτικό πραξικόπημα. Ορισμένα ντοκουμέντα πιστοποιούν πως στάθηκε τότε αναγκαία για αυτές τις οργανώσεις η δημιουργία νέων στρατηγικών συμμαχιών. Ένα ντοκουμέντο που κατάσχεσε ο Δικαστής Σαλβίνι το 1996 στα αρχεία της μυστικής υπηρεσίας του Υπουργείου των Εσωτερικών πιστοποιεί ότι ένας από τους διοργανωτές της σφαγής στη Loggia, κάποιος Silvio Ferrari, τον Ιανουάριο του 1974 έγραφε προς τον Yves Guerin Serac ότι μπορούσε να έχει επαφές με κάποιον κύριο Πλεύρη από την Αθήνα. Ο Yves Guerin Serac, που διεύθυνε στη Λισσαβόνα της Πορτογαλίας ένα παράξενο ειδησεογραφικό πρακτορείο με το όνομα Aginter Press (στην πραγματικότητα επρόκειτο για ένα Διεθνές Προβοκατόρικο Κέντρο χρηματοδοτούμενο από την C.I.A. που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις εσωτερικές ιταλικές υποθέσεις), ανακοίνωνε στον Silvio Ferrari έναν αριθμό ταχυδρομικής θυρίδας που βρισκόταν στην Αθήνα. Για τον κύριο Πλεύρη γράφει και ο Κλειτσίκας στο βιβλίο του: είναι το ίδιο πρόσωπο που το 1968 είχε οργανώσει μαζί με τον Pino Rauti, τότε ηγέτη του κινήματος Ordine Nuovo [Νέα Τάξη] ένα εκπαιδευτικό ταξίδι στην Αθήνα για περίπου 50 ιταλούς νεοφασίστες. Αλλά γι' αυτό θα σας μιλήσει ο Δικαστής Σαλβίνι. Ένα δεύτερο γεγονός, που θεωρώ πολύ σημαντικό γιατί εμπλέκει και την Ελλάδα και γιατί, από τη δικαστική άποψη, είναι μία ξεχωριστή υπόθεση, αφορά τη σφαγή της 4ης Αυγούστου 1974 στο τρένο "Italicus" που κατευθυνόταν στη Ρώμη από το Μόναχο της Βαυαρίας (ας δοθεί προσοχή στην ημερομηνία της 4ης Αυγούστου). Όταν το τρένο βρισκόταν στο τούνελ San Benedetto Val di Sambro, κοντά στη Μπολόνια, μία δυνατή έκρηξη κατέστρεψε ένα ολόκληρο βαγόνι, προκαλώντας το θάνατο 12 πολιτών και τον τραυματισμό άλλων 48. Από τα διάφορα ντοκουμέντα που κατασχέθηκαν από τη Δικαιοσύνη στις πρώτες δίκες, ήταν σαφές ότι τα όργανα της Αστυνομίας εκείνης της εποχής γνώριζαν την ύπαρξη αυτών των σχεδίων. Στις 18 Ιουλίου, λίγες ημέρες πριν από τη σφαγή, ο αρχηγός της Αστυνομίας Zanda Loy είχε κοινοποιήσει σε όλους τους Διευθυντές της Σιδηροδρομικής Αστυνομίας ένα τηλεγράφημα με το οποίο ζητούσε να παρθούν προληπτικά μέτρα ασφάλειας στα τρένα. Συγχρόνως συνέχιζε η εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα στις δύο τάσεις των μυστικών υπηρεσιών που σας ανέφερα προηγουμένως. Η σφαγή υλοποιήθηκε, αλλά τα στελέχη της μυστικής υπηρεσίας που την ήθελαν δεν έλαβαν τις κατάλληλες προφυλάξεις. Έγινε ένα τεράστιο σφάλμα. Η υπάλληλος της ιταλικής Κ.Υ.Π. Claudia Ajello, η οποία εργαζόταν ως μεταφράστρια της ελληνικής γλώσσας για τη μυστική υπηρεσία και γνώριζε τη γλώσσα αυτή γιατί η μητέρα της ήταν ελληνίδα, τηλεφώνησε, από ένα πρακτορείο στοιχημάτων, σε έναν άγνωστο και του είπε: "Οι βόμβες είναι έτοιμες… Το τρένο φθάνει στη Μπολόνια… Υπάρχει ένα αυτοκίνητο που θα σε πάει στη Μέστρε… Μην ανησυχείτε, τα διαβατήρια είναι έτοιμα… Θα περάσετε τα σύνορα χωρίς ανησυχία". Αυτό το τηλεφώνημα έγινε αντιληπτό από δύο γυναίκες που εργάζονταν στο πρακτορείο. Η δικαστική έρευνα που θα ακολουθήσει θα έχει ως κύρια χαρακτηριστικά σοβαρές επιρροές, ακόμη και στο εσωτερικό της Δικαιοσύνης, ανθρώπων που ανήκαν σε μία μασονική Στοά με το όνομα Π 2, η οποία, όπως θα αποκαλυφθεί μετά από 8 χρόνια, είχε ανατρεπτικούς στόχους. Η Claudia Ajello θα αθωωθεί με μία συζητήσιμη απόφαση και στην περίπτωσή της η Ιταλική Κυβέρνηση έκανε χρήση ενός νομοθετικού Διατάγματος που δεν είχε ποτέ εφαρμοστεί. Αυτό το Διάταγμα ονομάζεται "Κρατικό Απόρρητο" και μπορεί να το εφαρμόσει μόνον ο πρωθυπουργός, όταν ένας Δικαστής που ερευνά κάποια υπόθεση ζητεί από κάποιον κρατικό λειτουργό στοιχεία που μπορούν να θίξουν τα κρατικά συμφέροντα. Τα κρατικά συμφέροντα, σε παρόμοιες δικαστικές υποθέσεις, πρέπει να είναι μόνον εκείνα για την προστασία από ανατρεπτικά σχέδια εναντίον του δημοκρατικού Συντάγματος και κατά συνέπεια τα κρατικά συμφέροντα θα έπρεπε να έχουν ως μοναδικό στόχο την αλήθεια. Αντιθέτως η Κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι τα στοιχεία που ζητούσε ο Δικαστής ήταν αντίθετα με τα κρατικά συμφέροντα. Οι έρευνες διακόπηκαν. Αλλά το πιο απίστευτο ήταν η δικαιολόγηση που δόθηκε από την Κυβέρνηση, ότι δηλαδή, οι αναζητούμενες πληροφορίες από τη Δικαιοσύνη για την Claudia Ajello δεν ήταν δυνατό να δοθούν διότι αφορούσαν δραστηριότητα μυστικών υπηρεσιών για ό,τι οι έλληνες αντιφασίστες φοιτητές έκαναν εκείνη την περίοδο στην Ιταλία. Επρόκειτο για μία πραγματική παραπλάνηση των δικαστικών ερευνών και για μία προσπάθεια εμπλοκής των ελλήνων αντιφασιστών. Πολλά θα μπορούσαν να είναι τα παραδείγματα και πολλές οι ιστορίες, αλλά τώρα δίνω το λόγο στο Δικαστή Σαλβίνι και ευχαριστώ για ακόμη μία φορά τον Νίκο Κλειτσίκα που στοιχειοθέτησε μία σημαντική σελίδα της ιστορίας των δύο Χωρών μας. Η σημασία της μνήμης για αυτά τα γεγονότα δεν πρέπει, κατά τη γνώμη μου να γίνει μία απλή ρητορική, αλλά πρέπει να αποτελέσει τη βάση ώστε όλα αυτά να μην επαναληφθούν στο μέλλον. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Γιώργο Τζανακάκη, Δήμαρχο της πόλης των Χανίων και πρωταγωνιστή εκείνων των δημοκρατικών αγώνων, για τη φιλοξενία σ' αυτό το καταπληκτικό νησί.